احداث موزه ی بین المللی نفت و گاز مسجدسلیمان، اسماعیل فرهادیان

احداث موزه بین المللی نفت و گاز مسجدسلیمان،بخش اول

اسماعیل فرهادیان

توضیح اختر نیوز: مطلب زیر فشرده ای از گزارشات و مکاتبات آقای اسماعیل فرهادیان، برای احداث موزه بین المللی نفت و گاز مسجدسلیمان در مکان های مختلف این شهر که اولین چاه نفت ایران و خاورمیانه در آن احداث شده است. اسماعیل فرهادیان پیشنهاد دهنده و پیگیری کننده پارک موزه بین المللی نفت و گاز مسجدسلیمان است. او که خود فرزند مسجدسلیمان است، کارشناس مخازن زیر زمینی نفت و گاز کشور و دبیر انجمن دوستداران مسجدسلیمان است. فرهادیان از سال 1380 تلاش خود را برای احداث موزه نفت در مسجدسلیمان آغاز کرد که تا به امروز ادامه دارد.

 

موضوع: خلاصه ای از احداث پـارك مـوزه بین المللی نفت و گاز مسجدسليمان در مکان های مختلف شامل تاسیسات و چاه های با قدمت صنایع نفت ایران و اتصال این مکان ها به وسیله یک خط آهن توریستی به چاه شماره یک جهت بازدید راحت و سریع  کارشناسان و ایران گردان. 

با درودهای فراوان، بدینوسیله بعرض میرساند: هدف اولیه از پیشنهاد این طرح در دو مرحله، پس از اجرای فاز-1 و راه اندازی در این مرحله پیشنهاد میشود تا در اجرای فاز-2 که گزارش آن در جلو خواهد آمد تعدادی مکان های تاریخی نفتی و غیر نفتی به این موزه اضافه شده و در نهایت با اتصال تمام مناطق، میراث نفتی توسط یک راه اهن توریسنی پیشنهادی بهم متصل خواهند شد.

 

فاز 1 طرح پـارك- مـوزه بین المللی نفت مسجدسليمان 

همانطوریکه مستحضر می باشید تاسیسات با قدمت بیش از 100 سال در مسجدسليمان، محل كشف نفت و گاز در خاورميانه و محل احداث اولين كارخانجات و تاسيسات نفتي و گازي در ايران و خاورميانه، در سال های گذشته شروع و بعد از وقفه طولانی امید به تکمیل فاز اول و راه اندازی آن میرود.

فاز 1 بخش های اصلی موزه نفت مسجدسلیمان جهت اجرا، تکمیل و راه اندازی

1- چاه اكتشافي شماره 1 مسجدسليمان (MIS 1)

2- كارخانه گوگرد سازي، معروف به جي پي (Gas Plant (Sulfur 

3- كارخانه تقطير نفت (Topping Plant)

4- اولین پالایشگاه نفت در ایران و خاورمیانه (L.D.U)

5- واحد بهره برداري شماره 9 بي بيان (BiBian PU-9)

6- كارخانه برق تمبي (MIS Electric Power Plant) 

7- ساختمان مرکزی پارک موزه نفت (MIS Oil Main Park Museum Building Power Plant) 

ضمن تشکر از جناب آقای مهندس زنگنه وزیر محترم نفت و لطف و همکاری جنابعالی امیدواریم تا هرچه زودتر فاز اول این میراث ماندگار تکمیل و راه اندازی شود.

فاز 2 توسعه طرح پـارك-مـوزه بین المللی نفت مسجدسليمان

در ضمن جهت حفظ کامل این میراث و استفاده بهینه و همه جانبه از این پارک موزه لازم است که بعد از راه اندازی فاز 1 تمهیدات لازم جهت اجرای فاز 2 در بخش های فرعی موزه و اتصال تمام میراث نفتی و غیر نفتی به این پارک موزه و ارتباط همه بخش ها با احداث یک قطار توریستی به شرح زیر اقدام شود:

در فاز 2 توسعه پـارك-مـوزه بین المللی نفت مسجدسليمان تاسیسات دیگری به این پارک موزه نفت و گاز افزوده خواهد شد که عبارتند از:

1-  چاه اكتشافي شماره 306 مسجدسليمان (MIS 306)

چاه اكتشافي گاز ژوراسيك 306 كه بعد از چاه شماره 1 مهم ترين چاه خاورميانه مي باشد، كشف كننده پر فشارترين و ترش ترين (35 درصد H2S)، غني ترين و خطرناك ترين گاز جهان در سال 1339 مي باشد. در عين حال اين چاه  عميق ترين چاه خاور ميانه به عمق 5200 متر تا سال 1342 مي باشد. چاه در هنگام حفاري بدليل شكسته شدن لوله جداري، فوران داخلي نمود. روزانه 500 ميليون فوت مكعب گاز ترش از مخزن ژوراسيك از عمق 5000 متري به به مخزن نفت آسماري در عمق 500 متري فوران نمود كه ضمن آن فشار مخزن آسماري بعد از شش ماه در حدود 300 پاند بالا رفت و پیش بینی شد که چنانچه این فوران داخلی در مدت طولانی ادامه پیدا کند، احتمال افزایش ترک های پوش سنگ مخزن بيشتر خواهد شد و احتمال افزایش تراوش نفت به لایه های بالاتر و نهایتاً جریان بیشتر چشمه هاي نفت و گاز مسجدسليمان افزایش پیدا خواهد کرد. لذا به منظور تخليه بخشي  از اين گاز چاه 307 در مخزن آسماري دو نزدیکی چاه 306 حفاري شد و به مدت شش ماه با دبي بسيار بالائي سوزانده شد كه كاركنان قديمي در مسجدسليمان صداي سوزانده شدن گاز را با فشار و دبي بالا بخاطر دارند. پس از چند ماه با تقليل فشار از حالت بحراني چاه بسته شد. همزمان با حفاري انحرافي چاه 308 بعد از 6 ماه چاه 306 كشته شد. و احتمالاً فوران داخلي در دبي كم هم از بین رفته است. دكل چاه به پاس اهميت چاه بصورت برافراشته بر جا گذاشته شد.

2- احداث یک موزه صحرائی کوچک در محل چاه اکتشافی گاز ژوراسیک 306

چاههای گازی ژوراسیک مسجدسلیمان که شامل چاه اکتشافی و فوران داخلی 306 که تاریخچه آن در بالا  آمده است و متعاقب آن چاههای 307، 308 کنترل فوران داخلی چاه فورانی 306، تولیدی 309، تولیدی 310، چاه فورانی گاز 311، و چاههای دو چاه کنترل فوران 311 الف، 311ب، تولیدی 312، تولیدی 313، تولیدی 314، تولیدی 315، مشاهده ای 316، و در حال مطالعه 317 که هر کدام تاریخچه جالبی دارند و تعدادی از آنها از سال 1341 تا کنون روزانه تا 180 میلیون فوت مکعب ترش ترین و خطرناکترین گاز کشور، خوراک مجتمع پتروشیمی رازی را تامین نموده است و بکار خود ادامه میدهند. تاسیسات زیادی که در این پروسه برای تولید خورندترین گاز کشور در چاه ها و تاسیسات استفاده شده است قابل نمایش و بررسی کارشناسان در تاریخ این مجتمع می باشد.

3- احداث رصدخانه كوچك در بالای چاه اکتشافی گاز ژوراسیک

احداث رصدخانه كوچك بر روي كوه مجاور چاه مشرف بدليل قرار گرفتن چاه در ارتفاعات بالاي شهر به منظور رصد كردن مناظر  چاه ها و تاسیسات نفتی و گازی در آن محدوده و حتی بخشی از میدان نفتی مسجدسلیمان که اولین در ایران و خاور میانه می باشد و بررسي علمي براي بازديد كنندگان.

4- چاه سه قلوی شماره 3 مسجدسليمان در محله پنج بنگله مسجدسلیمان (MIS F-3)

در سال 1909 حفاري شد و قبل از راندن جداره 10 اينچ چاه فوران كرد و به دليل عدم وجود تكنولوژي براي كنترل، چاه به مدت 20 سال فوران نفت و گاز ميكرد، تا اينكه در سال 1929 و پيشرفت فن آوري، با حفاري دو حلقه چاه به نامهاي (MIS F-3-1) و (MIS F-3-2) در دو طرف آن فوران چاه به كنترل در آمد. ولي بدليل پوسيدگي و خوردگي لوله جداري چاه ها، پيوسته نشت گاز از اطراف لوله هاي جداري زير زمين وجود دارد. بنابراين از 93 سال تا كنون به منظور ايمني و جلوگيري از افزايش فشار چاه و نشت گاز از لوله جداري زير زمين و انتقال به سطح زمين در شرايط غير كنترلي، با احداث لوله جرياني از بين لوله هاي جداري و يك تفكيك گر، جريان گاز دائمي به ميزان 250 هزار فوت مكعب در روز در حال سوختن مي باشد. در ضمن بدليل عبور اين گاز از اطراف چاه از لايه ماسه سنگ ذخيره آب شيرين از عمق 70 متري، روزانه بيش از 200 متر مكعب آب شيرين ولي آلوده به گاز گوگردي بطور منقطع به سطح زمين جريان مي يابد (Water Lift) به دره اي در جوار چاه مي ريزد.

در برنامه اداره مهندسي بهره برداري مسجدسليمان، ايمن كردن كامل چاه براي تبديل چاه به بصورت بخشي از پارك موزه قرار دارد.

5-  باز سازی و احداث تاسیسات مناسب بر چشمه نفت سي برنج و نشان دادن چگونگی تولید نفت از مخازن زیرزمینی (MIS C Branch Slippage)

چشمه نفت بسيار زيبا و ديدني با توليد روزانه 4 تا 5 بشكه نفت خام سبك در دامنه كوهي در وسط شهر مسجدسليمان، كه اكثر ايران گردان و يا كارشناساني كه از نقاط مختلف ايران و يا دنيا براي بازديد شهر و يا صنايع نفت مسجدسليمان به اين شهر مسافرت مي كنند و معمولاً در آخرين مرحله بازديد خود از چشمه نفت سي برنج ديدن مي كنند، همه به اتفاق بسيار هيجان زده مي شوند و سئولات زيادي در اين رابطه مي كنند. هنگاميكه اطلاعاتي در باره مخزن و چگونگي جريان نفت به سطح زمين به آنها داده مي شود بسيار از بازديد آخر خود خرسند مي شوند و تقريباً اكثر آنها تقاضاي در يافت يك شيشه از  نمونه نفت چشمه در مقابل پرداخت وجهي را مي نمايند. در همين رابطه دو زمين شناس خارجي كه در اخر بازديد خود تقاضاي چند سانتيمتر مكعب از نفت چشمه را نمودند به شوخي پول آنرا از آنها خوستار شديم. آنها گفتند شما مي توانيد در قبال هر شيشه 50 سانتيمتري يك تا دو دلار از توريستها دريافت كنيد. كه با يك حساب سرانگشتي نفت بشكه اي 20 دلار مي توان به بشكه اي بيش از 3000 دلار فروخت. كه اين خود مي تواند بخش كوچكي از در آمدهاي اين پارك موزه باشد.

1. احداث يك خط آهن كوچك توريستي و اتصال تمام بخش های موزه به چاه شماره 1

احداث يك خط آهن كوچك توريستي به طول 13 کيلومتر به منظور  ارتباط چاه شماره 1 مسجدسلیمان بصورت لوپ رفت و برگشتی از تمام نقاط این موزه به اولین کارخانه برق ایران و خاور میانه در دورترین نقطه این موزه بشرح زیر:

1. ایستگاه اول و یا مرکزی محل شروع حرکت قطار توریستی از جوار چاه شماره 1 مسجدسلیمان.

عبور بدون توقف از دره خرسان و عبور از نزدیکی مشعل فروزان چند هزارساله در فاصله یک کیلومتری بالادست چاه شماره یک مسجدسلیمان با منظره جالب و منحصر بفرد مشعل فروزان متصل به مخزن نفت آسماری مسجدسلیمان، که بدلیل تولید یکصدو پنج ساله از این مخزن فشار و شعله آن کم شده است.

1. ایستگاه دوم در جوار چاه شماره 306 که دومین چاه مهم و اکتشافی مسجدسلیمان در ارتفاع 300 متری بالاتر از چاه شماره یک قرار دارد و عمیق ترین چاه ایران و خاورمیانه و ترش ترین گاز جهان در سال 1960 را کشف نموده است. همچنین در ارتفاع کمی بالاتر از این چاه رصدخانه کوچکی جهت دیدن مناظر از تاسیسات و چاههای آن منطقه و شکلی از میدان نفتی مسجدسلیمان.
2. ایستگاه سوم محل در واحد تقطیر و واحد بهره برداری نمره 9 بی بیان میباشد. پس از ترک ایستگاه اول و ایستگاه دوم از محل چاه شماره 306 ضمن عبور از جوار چندین چاه قدیمی تولیدی نفت و گاز، مشاهده گاز و نفت و آب، بسته و یا متروکه و رسیدن به دو کارخانه از واحد های قدیمی بی بیان که به ترتیب:

الف – کارخانه تقطیر نفت با ظرفیت 60 هزار بشکه در روز، 

ب –  واحد بهره برداری نمره 9 بی بیان که پس از متجاوز از 90 سال در حال کار و فرآورش 40 هزاربشکه در روز میباشد، 

این دو واحد گوئی شهرکی از تاسیسات قدیمی می باشند که نسبتا سالم باقی مانده اند و دیدن آنها به کارشناسان اطلاعات خوب و به گردشگران احساس خوب خواهد داد.

1. ایستگاه چهارم در محل ساختمان مرکزی موزه در بی بیان میباشد. قطار توریستی با مسافران خود پس از عبور از جوار دو کارخانه گوکرد سازی و اولین پالایشگاه نفت ایران و خاور میانه به ایستگاه شماره 4 در روبروی ساختمان مرکزی موزه خواهد رسید که ضمن پیاده کردن گروهی که مایل بدیدن این موزه فنی و علمی میباشند و همچنین بازدید گردشگران از اولین پالایشگاه نفت و اولین کارخانجات گاز در ایران و خاورمیانه از نزدیک و سوار کردن گروه دیگری را جهت بازدید از مراحل بعد.
2. ایستگاه پنجم. در محل اولین باشگاه گلف ایران و خاور میانه می باشد. قطار توریستی با گردشگران پس از ترک ساختمان مرکزی موزه در بی بیان و عبور از زمین ها و ساختمان اصلی باشگاه گلف مسجدسلیمان به ایستگاه گلف وارد و به ردو بدل بازدید کنندگان اقدام خواهد شد.
3. ایستگاه شماره 6 در روبروی کارخانه برق تمبی می باشد. قطار توریستی با گردشگران پس از ترک ایستگاه اولین باشگاه گلف ایران و خاورمیانه و عبور از بخش هائی از مسیر اولین تله کابین ایران که جهت انتقال گوگرد جامد از کارخانه گوکردسازی به ایستگاه اولین قطار ایران و خاورمیانه مربوط به سال 1915 در تمبی می باشد و سپس در  ادامه عبور این خط آهن توریستی از مسیر خط راه آهن 100 ساله صنعت نفت مسجدسلیمان بسمت کارخانه برق تمبی روان خواهد شد تا در این ایستگاه توقف نماید و بازدید کنندگان و گردشگران از اولین کارخانه برق بخار آبی و اولین کارخانه برق توربین های گازی ایران و خاور میانه با منظره ای از دریاچه های 100 ساله روبروی این کارخانجات بازدید نمایند. این کارخانجات آموزشگاهی هستند برای بازدید کنندگانی که تا چند بار علاقه به بازدید نشان میدهند.

در ادامه قطار توریستی با مسافران جدید پس از ترک کارخانه برق تمبی ایستگاه شماره 6 و عبور از یک حلقه از روی تاج دو سد تفریحی بر روی رودخانه تمبی و ورود به مسیر اولی که بخشی از آن در مسیر همان خط اولین راه آهن ایران و خاورمیانه مربوط به سال 1915 در بالای کارخانه برق تمبی می باشد بحرکت خود ادامه میدهد و سپس پس از ایست و عبور از ایستگاههای شماه 5 در گلف، ایستگاه شماره 4 در روبروی ساختمان مرکزی موزه، ایستگاه شماره 3 واحد تقطیر و بهره برداری نمره 9 بی بیان، ایستگاه 2 چاه اکتشافی 306 و رصدخانه، و عبور از جوار مشعل فروزان هزاران ساله دره خرسان به ایستگاه شماره 1 واقع در چاه شماره-1 وارد خواهد شد و کارشناسان و  ایران گردان را بسلامت و با باری از اطلاعات نفت و گاز محصول تلاش های بیش از یک قرن کارشناسان کشور در ایستگاه اول پیاده خواهد کرد. و دوباره این لوپ تکرار می شود.

پیشنهاد انجام اقدامات لازم دیگر جهت تکمیل پارک موزه نفت و گاز مسجدسلیمان

الف– ایستگاه اول و یا اصلی در جوار چاه شماره 1 مسجدسلیمان در محل شهرداری کنونی قرار دارد که لازم است در برنامه فاز 2 احداث پارک موزه بین المللی نفت و گاز مسجدسلیمان ساختمان و زمین های شهرداری خریداری و تبدیل به امکانات خدماتی برای این پارک موزه مثل تاسیسات  ایستکاه راه آهن توریستی و تاسیسات اینترنتی و اطلاع رسانی جهت بازدید کنندگان شود. 

ب– خریداری تتمه خانه هائی که در دل واحد های فوق قرار دارند.

ج– دیدن تمهیدات لازم جهت جلوگیری از تخریب و یا ریختن نخاله در دره خرسان که در فاصله یک کیلومتری ایستگاه اول محل شروع حرکت قطار توریستی از چاه شماره 1 مسجدسلیمان و عبور بدون توقف این قطار توریستی از دره خرسان جهت تماشای مشعل فروزان چند هزارساله و دیدن خود دره سوخته با منظره جالب و منحصر بفرد مشعل فروزان متصل به مخزن نفت آسماری مسجدسلیمان، که بدلیل تولید یکصدو پنج ساله از این مخزن فشار و شعله آن کم شده است. 

اسمعيل فرهاديان

پیشنهاد دهنده و پیگیری کننده پارک موزه بین المللی نفت و گاز مسجدسلیمان

کارشناس مخازن زیر زمینی نفت و گاز کشور

دبیر انجمن دوستداران مسجدسلیمان

همراه:  09121431258

                              1380- 1393