رمانهای فراموش ناشده؛ شب هول: ‘من که قهرمان نیستم’
بابک رفیعی
سپتامبر 12, 2020
ایران , شعر و داستان , فرهنگی و هنری
939 Views
معرفی یک رمان
“شب هول “
بیبیسی فارسی در مجموعهای به معرفی رمانهایی میپردازد که فقط یکبار در داخل ایران منتشر شدند اما بر فضای ادبیات داستانی ایران تاثیرگذار بودند و گاهی با جنجال های حاشیه ای هم همراه بودند.
“ای اصفهان، ای شهر من، ای بانوی خاطرات من، وقتی که عصر میشود، تو مثل عشق شکنجه آور میشوی. ناگهان چهارباغ از عابر خالی میشود. ناگهان پیادهروی کنار رودخانه را سکوت فرا میگیرد. رودخانه، رمز اساطیری تن توست…”
هرمز شهدادی
این جملاتی از رمان “شب هول” نوشته هرمز شهدادی است که از رمانهای شاخص تاریخ رماننویسی فارسی به شمار میرود.
“شب هول” با وجود این که فقط یک بار در سال ۱۳۵۷ منتشر شد و دیگر فرصت چاپ پیدا نکرد و تا پیش از فراگیری اینترنت دسترسی به آن دشوار بود، رمانی مهم و شاخص در ادبیات معاصر ایرانی بود.
بسیاری، وقایع و شلوغیهای انقلاب و تغییر یکباره نظام سیاسی و فضای فرهنگی کشور را مانع شکوفایی این رمان دانستهاند.
هر چند که بعدا “شب هول” توجه ویژه منتقدان ادبی را به خود جلب کرد و در کنار دیگر آثار همعصرش چون “همسایهها” نوشته احمد محمود، از رمانهای مهم منتشر شده در دهه ۱۳۵۰ به شمار رفت.
در این میان، سکوت نویسنده و عدم چاپ مجدد آن و منتشر نشدن آثار دیگری از او پس از انتشار این رمان، در فراموشی نسبی آن بیتأثیر نبود.
روایتی از “تاریخ روشنفکری ایران”
اما آنچه موجب شهرت “شب هول” شده، نه روایت متفاوت آن، نه دغدغههای زیباییشناسانه و اسطورهشناختی، و نه توصیفهای اقلیمشناسانه داستان است.
“شب هول” بیشتر به دلیل بازگو کردن ماجراهای تاریخی، اجتماعی و سیاسی، از جنبش باب تا انقلاب مشروطه و وقایع نزدیکتر، در چارچوب داستانهای چند نسل از یک خانواده اهمیت دارد.
همچنین برخی از منتقدان، این رمان را به دلیل جنبههای روشنفکرانه شخصیت اصلی داستان و همچنین دیگر شخصیتهای روشنفکری که در برهههای گوناگون در داستان روایت میشوند، روایتی از “تاریخ روشنفکری ایران” دانستهاند.
ادامه مطلب را در صورت تمایل میتوانید از بی بی سی فارسی دنبال بفرمائید